Vandaag heeft demissionair minister Sander Dekker in een brief de Tweede Kamer geïnformeerd over de uitvoering van de motie van Van Nispen/Azarkan die betrekking heeft op de stelselherziening rechtsbijstand. Graag geven wij u een korte toelichting op de motie van Van Nispen/Azarkan en de beleidsuitwerking van deze motie van de demissionair minister per 1 januari 2022.
Motie Van Nispen/Azarkan
Op 26 mei 2021 hebben de Kamerleden Van Nispen (SP) en Azarkan (DENK) een met ruime meerderheid aangenomen motie (hierna: de motie Van Nispen/Azarkan) ingediend die de regering verzoekt alle voorbereidingen te treffen en de uitvoering in gereedheid te brengen voor het uitvoeren van scenario 1 van de commissie-Van der Meer per 1 januari 2022 (Kamerstukken II 2020/21, 31 753, nr. 239).
De commissie-Van der Meer (hierna: de commissie) heeft in 2016 de opdracht gekregen om de puntentoekenning in het stelsel van de gesubsidieerde rechtsbijstand te evalueren, naar prikkels in die toekenningen te kijken en een voorstel te doen voor een aanpassing van de puntentoekenningen, onder de randvoorwaarde dat het totaal aan voorstellen van de commissie niet mag leiden tot een verhoging van de uitgaven. Scenario 1 van de commissie ziet op de doorvoering van de door de commissie voorgestelde maatregelen zonder een beperking in de uitgaven.
Uit de stukken en de toelichting die de MfN kreeg van het Ministerie van Justitie en Veiligheid blijkt dat scenario 1 van de commissie wordt uitgevoerd per 1 januari 2022. Hiermee krijgen MfN-registermediators die werken op toevoegingsbasis een redelijke beloning voor hun maatschappelijk belangrijke werk. De minister heeft een voor de MfN in het oog springend punt in zijn kamerbrief toegevoegd: per 1 januari 2022 wordt ook voorzien in een toeslag van 4 punten voor mediation in (echt)scheidingzaken.
Rechtsbijstand voor iedereen
Op Prinsjesdag dit jaar werd bekend gemaakt dat in de begroting 2022 de noodzakelijke investering van €154 miljoen in de gefinancierde rechtsbijstand is opgenomen.
Uit de miljoenennota: “Iedereen die rechtshulp nodig heeft, moet die hulp makkelijker kunnen vinden. Dan vinden mensen ook beter en sneller een oplossing voor hun probleem. Bijvoorbeeld bij een scheiding of bij ontslag. De gesubsidieerde rechtsbijstand wordt vernieuwd om dat mogelijk te maken. Daarnaast stelt het Rijk volgend jaar € 154 miljoen extra beschikbaar voor de vergoeding van sociaal advocaten en mediators. Maar ook voor bijzondere curatoren die opkomen voor de belangen van een kind. Het kabinet vraagt de komende jaren ook commerciële advocaten een financiële bijdrage te leveren. Iedereen die rechtshulp nodig heeft, moet die hulp makkelijker kunnen vinden.”
4 punten toeslag voor mediation in (echt)scheidingszaken
Per 1 juli 2021 is een tijdelijke beleidsregel, die voor zowel advocaten als mediators geldt, van kracht waarmee een toeslag wordt toegekend indien bij een echtscheiding met nevenvorderingen een ouderschapsplan is opgesteld. Ook bepaalt die beleidsregel dat de korting voor echtscheidingsprocedures, die niet op tegenspraak zijn gevoerd, niet wordt toegepast. Deze beleidsregel heeft tot doel om, gedurende de ontwikkeling van de rechtshulppakketten in de stelselvernieuwing, op dit gebied de vergoedingen tijdelijk te verhogen. Nu met de uitvoering van scenario 1 van de commissie hogere (reële) vergoedingen met aanvullingen voor (echt)scheidingszaken worden gerealiseerd, komt de noodzaak voor de tijdelijke beleidsregel te vervallen en wordt die per 1 januari 2022 beëindigd.
In de aanbeveling van de commissie, over de aanvullingen in (echt)scheidingszaken in geval van de aanwezigheid van minderjarige kinderen, is geen rekening gehouden met mediationtoevoegingen voor (echt)scheidingen. Bij het proces rondom de tijdelijke beleidsregel (echt)scheidingen is wel besloten ook voor mediation een extra toeslag toe te kennen in het geval er een ouderschapsplan is opgesteld, omdat hieruit ook zonder meer extra werk voor de mediators voortvloeit. Dit voortschrijdend inzicht is daarom in aanvulling op de aanbevelingen van de commissie meegenomen in de beleidsuitwerking. In geval van de aanwezigheid van minderjarige kinderen, wordt per 1 januari 2022 ook voorzien in een toeslag van 4 punten voor mediation in (echt)scheidingzaken.
Uitvoering door Raad voor Rechtsbijstand
De Raad voor Rechtsbijstand (RvR) werkt hard om met een anticiperende beleidsregel scenario 1 per 1 januari 2022 in te voeren, maar geeft aan dat het complex is om alle aanbevelingen te kunnen doorvoeren. Zodra hier meer duidelijkheid over komt zal de RvR hierover nader communiceren.
Betrokkenheid MfN
De MfN voert de besprekingen over de gefinancierde rechtsbijstand en participeert in de gremia van het Ministerie van JenV en de RvR. Wij geven gevraagd en ongevraagd advies aan het ministerie op bijvoorbeeld conceptteksten/onderzoeken/documenten/kamerbrieven. Daarnaast voorzien wij het ministerie van relevante informatie over Mediation Nederland en de beroepsgroep. Ook zijn wij vaste deelnemer in onder meer het Topberaad, de Kerngroep en de werkgroepen oplossingsroutes. Eén van de oplossingsroutes die op dit moment in ontwikkeling is, is de oplossingsroute echtscheiding. Begin volgend jaar zal naar alle waarschijnlijkheid het experiment scheiden van start gaan.
De MfN spreekt tot slot haar dank en waardering uit voor de betrokkenen binnen haar organisatie die in dit specifieke en omvangrijke dossier inzake de stelselherziening rechtsbijstand zich wekelijks actief inzetten voor Mediation Nederland en de MfN-registermediators, in het bijzonder die werkzaam zijn in het stelsel van de gefinancierde rechtsbijstand.
Meer informatie
Voor meer informatie verwijzen wij u graag ook naar onze eerdere berichtgeving:
- Nieuwsbericht 21/09/2021: Kabinet investeert €154 miljoen in gefinancierde rechtsbijstand
- Artikel in nieuwsbrief 03/09/2021: Beleidsregel ‘Aanvullende vergoedingen in scheidingsprocedures’ gepubliceerd
- Dossier modernisering rechtsbijstand: in dit dossier op onze website hebben we alle informatie vanuit de Rijksoverheid over de stelselherziening rechtsbijstand en berichten vanuit de MfN voor u gebundeld