Vandaag gepubliceerd! Uitspraak Hoge Raad
Een mediationclausule kan soms verplichten tot mediation voordat een procedure wordt gestart
Eerder deelde MfN de conclusie van A-G De Bock (ECLI:NL:PHR:2024:103), waarin zij aan de Hoge Raad adviseerde om een mediationclausule rechtens afdwingbaar te maken. Volgens de A-G moet de mediationclausule worden gezien als een opschortende voorwaarde voor de bevoegdheid van de arbiter. De arbiter zou de zaak moeten aanhouden totdat partijen de mediationclausule zijn nagekomen en hebben geprobeerd om via mediation hun geschil op te lossen.
Vandaag heeft de Hoge Raad zich uitgesproken over de vraag of partijen op grond van een mediationclausule verplicht zijn om mediation te beproeven voordat zij een procedure aanhangig maken. Daarop antwoordt zij deels bevestigend, deels ontkennend (zie hiervoor ook het bericht van de Hoge Raad).
De Hoge Raad noemt dat een verplichting zoals opgenomen in het arbitraal beding onder omstandigheden rechtens bindend en afdwingbaar kan zijn, waaronder in een geval als het onderhavige waarin de verplichting tot mediation is opgenomen in een zakelijke overeenkomst die wordt aangegaan tussen professionele partijen.
Daarbij acht zij van belang dat de inhoud van een mediationclausule door uitleg daarvan moet worden vastgesteld, waarbij het aankomt op de zin die partijen in de gegeven omstandigheden over en weer redelijkerwijs aan de mediationclausule mochten toekennen en op hetgeen zij te dien aanzien redelijkerwijs mochten verwachten (Haviltex-maatstaf).
Uitleg Hoge Raad
De uitleg die de Hoge Raad hieraan geeft is de volgende:
Een mediationclausule kan een niet-verplichtend karakter hebben, maar ook is het mogelijk dat een mediationclausule partijen verplicht om mediation te beproeven voordat zij een procedure aanhangig maken. Het (vrijwillige) karakter van mediation staat aan een zodanige uitleg volgens de Hoge Raad niet in de weg.
Daarbij benoemt zij echter ook dat, indien er een plicht tot mediation in een mediationclausule staat opgenomen, de reikwijdte van die plicht en daarmee de vraag wanneer de mediation door een partij beëindigd mag worden, eveneens een kwestie van uitleg van de mediationclausule is.
Wanneer de mediationclausule zo moet worden uitgelegd dat er een verplichting bestaat om mediation te beproeven voordat men de ander in rechte mag betrekken, kan de rechter op verzoek van die ander de behandeling van de zaak aanhouden om partijen de gelegenheid te geven alsnog de verplichting tot mediation na te komen.
De rechter is daar echter niet toe verplicht. Hij kan beslissen dat de behandeling van de zaak niet wordt aangehouden, bijvoorbeeld omdat de zaak daarvoor te spoedeisend is of omdat het zinloos is om mediation te beproeven.
R.o. 3.2.2: “De omstandigheden dat een mediationclausule tussen professionele partijen is overeengekomen en dat de overeenkomst en het daaruit voortvloeiende geschil een zakelijk karakter hebben, kunnen bij de uitleg een rol spelen, maar brengen niet zonder meer mee dat de mediationclausule zo moet worden uitgelegd dat zij partijen verplicht mediation te beproeven voordat zij in rechte (of in arbitrage) een procedure aanhangig maken.”
Noot MfN: De Hoge Raad blijft voorzichtig bij de uitleg van de mediationclausule. De inhoud van de mediationclausule moet door uitleg daarvan worden vastgesteld aan de hand van het Haviltex-criterium dat voor alle overeenkomsten geldt. Opvallend is wel dat de Hoge Raad benoemt dat het vrijwillige karakter van mediation er niet aan in de weg staat een mediationclausule in een bepaalde casus een verplichtend karakter toe te kennen. De Hoge Raad laat de rechter de vrijheid te bepalen of in een aanhangige procedure uitstel gegeven moet worden in de gevallen dat de betreffende mediationclausule als verplichting moet worden opgevat.
De praktijk
Voor de praktijk is de formulering van een mediationclausule in een overeenkomst belangrijk. Dat is voornamelijk de verantwoordelijkheid van de opstellers van contracten. Vast staat dat het vooraf nadenken over de mogelijkheid van mediation, en het expliciet opnemen van deze zelfstandige vorm van conflictoplossing in contracten, bijdraagt aan onder meer de bewustwording van het conflict oplossend vermogen van partijen in een (dreigend) conflict.