“Als je het wantrouwen van de burger in de overheid wilt doorbreken dan zul je als overheid moeten kijken wanneer je bijvoorbeeld mediation kan inzetten om te voorkomen dat dat wantrouwen ontstaat.”
Songül Mutluer leek tijdens het commissiedebat arbitrage, mediation en herstelrecht overtuigd van de meerwaarde van mediation. Ondanks dat zij pas kort in de Tweede Kamer zit is het dossier mediation haar niet geheel onbekend. Over de toekomst van mediation is zij duidelijk: Mediation is belangrijk en wordt nog belangrijker omdat niemand bij de gang naar de rechter is gebaat als een conflict aan de voorkant kan worden voorkomen. Onze reporter vroeg haar naar de concrete plannen van de PvdA voor de bevordering van mediation.
U bent een relatief nieuw Tweede Kamerlid, bent u hiervoor al bezig geweest met mediation?
Jazeker, toen ik wethouder was. Het is vaak voorgekomen dat wij om rechtszaken te voorkomen een mediationtraject hebben gestart. Mediation is een heel belangrijk instrument om te voorkomen dat geschillen escaleren. Een escalatie van een conflict gaat ten koste van mensen en heeft ook financiële gevolgen. Ik zie dan ook een grotere toekomst voor mediation weggelegd. Toevallig ging ook mijn scriptie tijdens mijn rechtenstudie over het verschoningsrecht bij mediation. Voor mij is het leuk dit onderwerp nu weer op te mogen pakken.
Wat is voor u de meerwaarde van mediation?
De voordelen van mediation staan vast: betere rechtsverwerking, betere rouwverwerking en een afnemende kans op recidive. Als ik kijk naar de ontwikkelingen in ons land: een vastlopende strafrechtketen en een roep om burgergericht werken dan zie ik een duidelijke rol voor mediation en andere vormen van herstelbemiddeling weggelegd. Mediation is belangrijk en wordt nog belangrijker omdat niemand bij de gang naar de rechter is gebaat als een conflict aan de voorkant kan worden voorkomen door mediation.
Tijdens het commissiedebat kondigde u aan met een motie over “wachtbakzaken” bij de politie te komen, wat houdt dit in?
Er is een pilot bij de politie in Amsterdam-Zuid geweest waarin zaken die letterlijk in een wachtbak waren beland, werden getoetst op de toepasbaarheid van mediation of hertelrecht. Dit leidde tot grote tevredenheid onder slachtoffers en daders maar bracht daarnaast ook een enorme ontlasting van de rechtspraak met zich mee. Slechts enkele zaken kwamen uiteindelijk voor de rechter. Ik denk dat het goed is als deze pilot weer wordt opgepakt. Daarom ga ik de minister via een motie oproepen om deze aanpak binnen meerdere politieregio’s weer mogelijk te maken.
Daarnaast sprak u over een motie om meer budget vrij te maken voor mediation in strafrecht, hoeveel geld moet er wat u betreft bij?
De vergoeding van mediators en het budget voor mediation in strafrecht is al sinds 2018 bevroren. Dit terwijl de druk en de complexiteit van de zaken steeds verder toeneemt. Het is belangrijk om mediators goed te belonen, anders krijg je dezelfde problemen als bij de rechtsbijstand advocatuur. De minister wil volgens mij echt wel, maar met 1,3 miljoen ga je het gewoon niet redden. Ik ga de minister dan ook concreet vragen om een kosten- batenanalyse. Als je veel meer aan de voorkant investeert in mediation en herstelbemiddeling zodat de zaken niet bij de rechter belanden, dan wordt de hele keten ontlast. Uiteindelijk zul je merken dat elke geïnvesteerde euro in mediation aan het einde van de rit elders in de keten meer euro’s bespaart.
Denk u dat de minister ook meer budget zal vrijmaken?
Hij kan haast niet anders. Je kan mediation niet meer wegdenken uit de strafrechtketen. Dat is simpelweg niet meer aan de orde vanwege het vastlopen van de keten. Maar bovenal zijn de voordelen van mediation zo groot voor slachtoffers in de eerste plaats maar ook voor daders. Mediation moet verankerd worden in de justitiële keten en moet veel meer tussen de oren van alle partners zitten. Niet meer vanuit vrijblijvendheid.
Niet meer vanuit vrijblijvendheid?
Als je daadwerkelijk werk wilt maken van mediation dan moet je je afvragen of dat constant op basis van vrijwilligheid moet gebeuren, of dat je daar wat striktere voorwaarden aan stelt. Ik vind het best interessant om dit eens nader te onderzoeken. Daarom overweeg ik om een werkbezoek aan Noorwegen af te leggen waar ze de methode mediation tenzij hanteren. Ik wil kijken of er een rechtsgebied of een groep is waarvoor mediation tenzij toepasbaar is. Geen rechtszaken meer voordat er mediation is gepoogd. Daarmee kunnen we mediation veel verder borgen en in de samenleving en verankeren.
Vindt u dat de overheid zelf ook meer mediation moet toepassen?
Als je het vertrouwen van de burger in de overheid wilt terugwinnen dan is mediation de oplossing. In mijn tijd als wethouder heb ik meegemaakt dat burgers het heel onprettig vonden als ze tegenover de gemeente stonden in bijvoorbeeld een rechtszaak. Daarmee werd het wantrouwen van de burger richting de overheid gevoed. Als je het wantrouwen wilt doorbreken dan zul je als overheid moeten kijken wanneer je bijvoorbeeld mediation kan inzetten om te voorkomen dat dat wantrouwen ontstaat. De overheid denkt soms te veel vanuit het systeem en niet vanuit de leefwereld van burgers. Als je burgergericht wilt gaan werken zul je toch meer out of the box moeten denken. Dan zul je de grens van de kaders moeten opzoeken of oprekken.
Ook de andere interviews in de rubriek Haagse Signalen lezen? Klik dan hier.
