In de rubriek Haagse Signalen steekt onze rapporteur Max Magnée zijn Haagse voelsprieten uit en brengt maandelijks verslag. Speelt er achter de schermen iets dat impact kan hebben op mediation en wat kunnen we de komende tijd verwachten? In deze tweede editie sprak onze reporter met Kamerlid Joost Sneller van D66 over het belang van mediation
foto: Tweede Kamer
In de Haagse wandelgangen, kroegen en redacties hing afgelopen weken een gek soort opwinding: komt er een coalitieakkoord voor de kerst? De druk vanuit de samenleving liep dan ook op. Nu er opnieuw een zware lockdown is afgekondigd, blijven er weinig opties over om last-minute een kerstcadeau te kopen. De bezorgdiensten draaien overuren om in hun witte bestelbusjes de Nederlander van cadeaus te voorzien, eigenlijk een soort hedendaagse Kerstmannen.
Vanuit de politiek kwam er gelukkig ook een kerstcadeau voor de mediationwereld en de Mediatorsfederatie Nederland (MfN). Den Haag heeft zich voor aankomende regeerperiode wederom duidelijker gecommitteerd aan mediation. In het regeerakkoord valt, zoals door de MfN vorige week op social media gecommuniceerd, de volgende passage te lezen: “We zetten meer in op maatschappelijk effectieve rechtspraak en herstelrecht; laagdrempelige alternatieve geschillenbeslechting, al dan niet in combinatie met partners uit het sociale domein naar het voorbeeld van buurtrechtspraak en ‘mediation’. We beperken het aantal juridische procedures die de overheid voert tegen burgers. We bevorderen dat rechterlijke uitspraken meer worden gepubliceerd.” (p. 16).
Maar dat gaat niet vanzelf. Structurele inbedding vraagt structurele inspanning, en dus blijft de MfN de vinger aan de pols houden om mediation, met name in Den Haag, voor het voetlicht te brengen en houden. Joost Sneller, mediation-woordvoerder van de D66-fractie, wist in deze drukke decembermaand tijd vrij te maken voor een eindejaarsinterview met de Haagse MfN-reporter. Wat is zijn visie op mediation en wat moet Den Haag in zijn ogen doen? U leest het in het onderstaande interview.
Waar ziet u de meerwaarde van mediation?
Sommige conflicten hoeven niet te escaleren. Ze kunnen juist laagdrempeliger worden beslist door goed overleg. De conflicterende partijen zijn niet altijd in staat om tot dat overleg te komen. Mediation kan in conflicten een hele belangrijke intermediaire en bemiddelende rol vervullen.
Wat is de langetermijnvisie op mediation van D66?
Naast ons verkiezingsprogramma wordt mediation ook genoemd in het regeerakkoord onder de bredere term alternatieve geschilbeslechting. Hier proberen we meer aandacht voor te vragen. Ik denk dat het concept van mediation wel bekend is, maar de formele optie niet. De leus schakel een advocaat in is een gevleugeld begrip en een gezegde, maar schakel een mediator in is dat veel minder. Bij conflict is de eerste gedachte vaak: er moet iemand een oordeel vellen. In plaats van: laten we proberen er samen uit te komen. Als je sneller bijvoorbeeld mediation inschakelt hoeft een conflict niet zo te escaleren en treedt er geen verzuring van de relaties op. Als relaties eenmaal zijn verzuurd is een oplossing vaak verder weg.
Dat klinkt goed maar hoe kunnen we bewerkstelligen dat schakel een mediator in een gevleugeld begrip wordt?
Het is goed dat mediation een haakje heeft gekregen in het regeerakkoord. De volgende minister kan hiermee dan aan de slag, maar het moet niet bij de nieuwe minister blijven. In allerlei verschillende domeinen moet in bijvoorbeeld het voorlichtingsmateriaal, opleiding en cursussen mediation als optie naar voren komen. Het moet verder gaan dan alleen de bedrijven die in nauw contact staan met JenV, zodat het veel meer ook via bijvoorbeeld werkgeversverenigingen en vakbonden er doorheen komt. Hier moet de overheid een proactieve rol in spelen, het gebeurt niet vanzelf.
Zou de overheid hierin zelf het goede voorbeeld moeten geven door eerst mediation toe te passen voordat zij een zaak tegen burgers aanspant?
Voorkomen is beter dan genezen. De overheid voert nog steeds ongelofelijk veel procedures tegen burgers. De aankomende tien jaar wordt er zes miljoen uitgetrokken om dit onder andere tegen te gaan. Ambtenaren moeten meer tijd krijgen om te kijken wat er nu daadwerkelijk aan de hand is. Er kan al veel meer door een eerstelijns medewerker zelf gebeuren, mits deze meer bevoegdheden krijgt. Binnen de overheid zelf moet er ook goed worden gecommuniceerd, bijvoorbeeld tussen de front-desk en de juridische afdeling. Voordat je bij de rechter verschijnt moet er vaker gedacht worden: kan dit niet op een andere manier worden opgelost, bijvoorbeeld via mediation? Het is goed als er vaker naar de optie van mediation wordt gekeken. Er geldt hier iets wat voor de samenleving breder geldt: mediation is nog niet altijd een standaard overwogen optie bij conflicten. Het moet toegankelijk worden in je mentale netwerk, in de beslisboom in je hoofd gaan zitten.
Wat vindt u ervan dat ondanks een Kamer uitspraak om geen onomkeerbare besluiten te nemen t.a.v. het register alsnog op initiatief van het ministerie in onderzoek is of er mogelijk andere aanbieders kunnen worden toegelaten in het stelsel?
Dat is ongelukkig. We hebben als kamer niet voor niets gezegd: neem nou geen onomkeerbare stappen. Zeker in deze demissionaire fase is het een bijzondere zet. Het risico van versnippering is er nu eenmaal als je verschillende kwaliteitsregisters toelaat terwijl het huidige register tot nu toe goed functioneert. Dat is wel een risico wat ik zie.
Wat hoopt u voor aankomend jaar?
Het is jammer hoe het dossier mediation het afgelopen jaar is gelopen in de politiek. Ik hoop dat we dit achter ons kunnen laten. Met een nieuwe minister moet er nieuwe start komen op dit dossier. Daarnaast hoop ik dat de toegevoegde waarde van mediation de aankomende periode beter gezien gaat worden en beter tot zijn recht gaat komen.
De hoop van Joost Sneller deelt ook uw Haagse reporter. Er rest mij niets anders dan u conflictvrije en bovenal aangename feestdagen te wensen. Volgend jaar zal ik mij maandelijks blijven melden met de laatste ontwikkelingen en interessante gesprekken uit politiek Den Haag.
